Utrecht, 30-09-2025

Het unieke Astronomisch Kabinet van Jean Paulus en Michel Ghiesbreght is vanaf nu tijdelijk te bewonderen bij Sonnenborgh – museum & sterrenwacht in Utrecht. Dit bijzondere uurwerk, dat eerder te zien was in het Koninklijk Eise Eisinga Planetarium in Franeker, geeft bezoekers een unieke inkijk in de sterrenkundige kennis en het vakmanschap van de 18e eeuw.

Een meesterwerk met een rijke geschiedenis
Het Astronomisch Kabinet is een imposant meubelstuk van meer dan drie meter breed en ruim tweeënhalve meter hoog. Binnenin bevinden zich een groot aantal astronomische wijzerplaten en modellen die samen een prachtig beeld geven van de kennis van het heelal in vroegere tijden. Zo zijn er bewegende globes en planetaria te zien, die zowel het zeldzame wereldbeeld van Martianus Capella uit de 5e eeuw, als het heliocentrische model van Copernicus uit de 16e eeuw weergeven. Daarnaast tonen verschillende wijzerplaten een schat aan informatie: van kalenders en tijdsaanduidingen tot de stand van de planeten, de fasen van de maan en zelfs de posities van de grootste manen van Jupiter.

Na een lange en bewogen geschiedenis kwam het instrument uiteindelijk terecht bij verzamelaar Bert Degenaar, eigenaar van Planetarium Zuylenburgh in Oud-Zuilen, Utrecht.  Onder zijn hoede werd het kabinet volledig gerestaureerd door meester uurwerkmaker Pieter de Ruiter, tevens de maker van het planetarium in Oud-Zuilen. Na het kabinet tentoongesteld te hebben in Franeker, bracht Bert het onder bij Sonnenborgh.

Nu tentoongesteld bij Sonnenborgh
Het Astronomisch Kabinet past prachtig in Sonnenborgh, de 19e-eeuwse sterrenwacht waar wetenschap en geschiedenis samenkomen. Het tentoongestelde object biedt bezoekers de kans om van dichtbij te zien hoe wetenschappers en verzamelaars in de 18e en 19e eeuw de hemel bestudeerden.

Voor bezoekers die zich verder willen verdiepen in dit bijzondere object is in onze bibliotheek een inkijkexemplaar beschikbaar van het boek The Astronomical Clock by Paulus & Ghiesbreght van de hand van de wetenschapshistoricus Huib J. Zuidervaart. Het boek is verkrijgbaar via https://planetariumzuylenburgh.sumupstore.com/

Quote Giovanni Stijnen, directeur Sonnenborgh – museum en sterrenwacht
“Het Astronomisch Kabinet is een uniek stuk erfgoed. We zijn trots dat we dit meesterwerk tijdelijk in ons museum mogen tonen en zo het verhaal van Jean Paulus en zijn tijdgenoten onder de aandacht kunnen brengen.”

Praktische informatie
Het Astronomisch Kabinet van Jean Paulus is tijdelijk te zien bij Sonnenborgh – museum & sterrenwacht, Zonnenburg 2, Utrecht. Bezoek onze website voor actuele openingstijden: www.sonnenborgh.nl.

Het Astronomisch Kabinet 

The Astronomical Clock By Paulus & Ghiesbreght – door Huib J. Zuidervaart